እተጠቕሱ ዝተፈላለዩ ዓይነት ምኽንሻብ ብእተን ኣዋልድ ዝቕመጥኦ ኸባብን ሕብረተሰብን ይውሰን። እዞም ዝስዕቡ ኣርባዕተ ዓይነት ምኽንሻብ ድማ ይህልዉ:

• 1ይ ዓይነት (ምቑራጽ): ናይ ስምዒት ክፍሊ (ክሊተርስ) ብኽፋል ወይ ድማ ብምልኡ ምቑራጽ።
• 2ይ ዓይነት (ምእላይ): ናይ ስምዒት ክፍሊ (ክሊተሪስ)ን ናይ ብልዕቲ ናይ ውሽጢ ከንፈርን ብኽፋል ወይ ድማ ምሉእ ብምሉእ ምእላይ።
• 3ይ ዓይነት ( ምስፋይ ወይ ድማ «ፋርዖናዊ ምክንሻብ»): ምእላይ ናይ ስምዒት ክፍሊ (ክሊተርስ)ን ናይ ብልዕቲ ናይ ውሽጢ ከንፈርን። ናይ ብልዕቲ ናይ ደገ (ዓቢ) ከንፈር ንእሽቶይ ከፋት ብምግዳፍ ምስፋይ።
• 4ይ ዓይነት: ዝተረፉ ካልኦት ኩሎም ኣገባባት ንናይ ደቒ-ኣንስትዮ ብልዕቲ ዝጎድኡ። ንኣብነት ናይ ደገን ውሽጥን ክፍሊ ብልዕቲ ምብሳዕ ወይ ምስቓር።  

ኣዋልድ ዝኽንሸባሉ ዕድመ ኣዝዩ ዝተፈላየ እዩ። ነዋልድ ኣብቲ ናይ መጀመርታ ኣዋርሕ ህይወተን ዝኽንሽባ ማሕበረሰባት ኣለዋ። ካልኦት ድማ ነቲ ምኽንሻብ ኣብ ሞንጎ ኣርባዕተን ሾሞንተን ዓመታት ዕድመ ይፍጽማ። ከምኡውን ኣብ ምስግጋር ናይ ጉብዝና ዝርከባ ኣዋልድ ወይ ድማ ንዓቕመ ሂዋን ዝበጽሓ ደቂ-ኣነስትዮ ዝኽንሽባ ማሕበረሰባት ኣለዋ። ከምኡውን ከም ንምሳሌ ንምጥቃስ፣ ንዓቕሚ ሄዋን ዝበጽሓ ደቒ-ኣነስትዮ ድሕሪ ምውላድ ቆልዓ መሊሰን ዝሰፍያ (ደጊምካ ምዕጻው) ኣለዋ።
ምናልባት ኣበየናይ ክፍሊ ዓለም ናይ ኣዋልድ ምክንሻብ ይዝውተር ንምፍላጥ እንተደሊኹም ኣብዚ ዝስዕብ ካርታ ኽትረኽቡ ትኽእሉ።

እንተ ድኣ ንምኽንሻብ ዝምልከት ሕቶታት ወይ ሓገዝ እትደልዩ ኾይንኩም ንካብ ክፍሊት ነጻ ዝኾነ ሓበሬታን ምኽርን ርኸቡና።

እቲ ልምዲ ኸምኡ ይብል። ብወገነይ ግን ኣይፋል።

10 ምኽንያታት ንምንታይ ምኽንሻብ ኣዋልድ  ክተርፍ ከም ዘለዎ:

    1. ኣዋልድ ምኽንሻብ መሰል-ሰብ ምግሃስ እዩ
    2. ነፍሲ ወከፍ ቆልዓ መሰል ጥዑይ ኣካል ኣለዎ
    3. ናይ ኣዋልድ ምኽንሻብ ዝእዝዝ ብጽሑፍ ዝሰፈረ፣ ኣብ ማንም ናይ ዓለም ሃይማኖታት የለን
    4. ከምቲ ብእግዚኣብሄር ዝተፈጠረ፣ ኣካል ናይ ኣዋልድ ዝተማልአ እዩ
    5. ምኽንሻብ ኣዋልድ ኣብ ስዊዘርላንድን ኣብ ብዙሓት ካልኦት ዓድታትን ዝተኸልከለ እዩ
    6. ዘይተኸንሸባ ኣዋልድን ደቂ-ኣነስትዮን ዝወሓደ ቃንዛ ኣለወን፣ ጥዑያት እየን ከምኡውን ዝነውሐ ይነብራ
    7. ነዋልድ ምኽንሻብ ከምክን ይኽእል እዩ
    8. ዘይተኸንሸባ ደቒ-ኣነስትዮ ክሓርሳ ከለዋ ዝወሓደ ጸገም የጋንፈን
    9. ሓንቲ ጋል-ኣንስተይቲ ንሰብኣያ እምንቲ ምዃንን ዘይሙኻንን ብምኽንሻብ ኣይውሰንን
    10. ኣብ ሓደ ነዚ ባህሊ ዝኹንን ማሕበረሰብ ምንባር ነዋልድን ደቒ-ኣነስትዮን ኣዝዩ ከቢድ እዩ


ኣንጻር እዚ ባህሊ እዚ ክትኸላኸሉ ትደልዩ'ዶ? ንሕና ብምኽርን ሓበሬታን ክንሕግዘኹም ኢና።

ሓደ ኢማምን ሓደ ቀሽን ኽምዚ ይብሉ : „ምኽንሻብ ኣዋልድ ካብ ሃይማኖት ኣይኮነን መበቆሉ!“ ከምኡውን ክልተ ደቒ-ኣነስትዮ ኸምዚ ይላዘባ: „ዘይተኸንሸባ ደቒ-ኣነስትዮ እውን ንፉዓት በዓል ሓዳር ክኾና ይኽእላ እየን!“

ምኽንሻብ ኣዋልድ ኣብ ጥዕና ኣዋልድን ኣንስትን ሓደገኛ ዝኾነ ሳዕቤን ኣለዎ። ሓደ ሓደ እውን በቲ ኣካላዊ ሳዕቤን ይሞታ እየን።
ናይ ምኽንሻብ ኣዋልድ ሳዕቤን ንምሳሌ ከምዚ ዝቕጽል ክኸውን ይኽእል እዩ:

• ፍርሒ፣ ጸቕጢ፣ ስንባደን ራዕድን
• ሕማማት
• ቃንዛ ኣብ እዋን ወርሓዊ ጽግያን ምሻንን
• ሽንቲ ምዑቃር ዘይምኽኣል
• ናይ በሰላ ጸገም
• ነደን ንቆልዓን ቃንዛ ዝበዝሖን ዝተወሳሰበን ሕርሲ
• ምምካን
• ዘሕምምን ግብረ-ስጋን ዉሑድ ስምዒትን

ከምዚ ዓይነት ጸገማት ንኩለን ዝተኸንሸባ ኣዋልድን ደቂ-ኣነስትዮን ኣይገጥመንን። ጸገም ዘጋጥም እንተ ኮነን እንታይ ዓይነት ኸም ዝኾነን ብእቲ ዓይነት ምኽንሻብን ብኸመይ ኣገባባት ኸም እተኻየደ ይውሰንን። ብተወሳኺ ድማ ነፍሲ-ወከፍ ጋል-ኣነስተይቲን ጋልን ምስ እዚ ጸጋማት ብዝተፈላላየ መንገዲ ይኸዳ።

ከጋጥም ዝኽእል መንፈሳዊ ሳዕቤናት

ብምኽንሻብ ምኽንያት ኣዋልድን ደቂ-ኣነስትዮን መንፈሳዊ ጸገም ከጋጥመን ይኽእል። ንኣብነት ወለደይ ካብኡ ዘይተኸላኸሉለይ ኢለን ክጉህያ ይኽእላ ይኾና። እተን ዝተኸንሸባ ኣዋልድ ናብ ስዊዘርላንድ ምስ መጽኣ ንነፍሰን ምስ እተን ዘይተኸንሸባ ኣዋልድ የወዳድራ እሞ ንምንታይ ንዓይ እዚ ነገር ኣጋጢምኒ ኢለን ንነፍሰን ይሓታ። ኣብ ሓደ ሓደ ኣዋልድን ደቂ-ኣነስትዮን እዚ ዘጋጠመን ፍርሓት ክፈጥረለን ይኽእል ወይ ድማ የሕዝነን።

ምኽንሻብ መሊስካ ከም ዝነበሮ ምግባር ኣይከኣልን እዩ፣ ይኹን እምበር ነቲ ኣካላዊን መንፈሳዊን ጸገማት ሕክምናዊ ሓገዝ ክግበረሉ ይኽእል እዩ። ነዚ ኣገልግሎት ድማ ዝኾነት ጋልን ደቂ-ኣነስትዮን መሰል ኣለዋ።   ዝተኸንሸብክን እንተ ዄንክን ወይ ድማ ምኽንሻብ ከየጋጥመክን ትፈርሓ እንተ ዄንክን፣ ደገፍ ሕተታ።

ሓኪም ደቂ ኣንስትዮ ዶክተር ኩህን ናይ በርን ኢንዘልስፒታል ብዛዕባ ሳዕቤን ምኽንሻብ ኣዋልድ ዝሀበቶ መግለጺ:

ካብ ኩለን ንላዕሊ ብምኽንሻብ ኣዋልድ ዝተተንከፋ ኣብ ሓደ ሓደ ኣፍሪቃውያን ሃገራት ዝነብራ ኣዋልድን ደቂ-ኣነስትዮ እየን። ኣብ ሃገራት ከም እኒ ሶማሊያ፣ ኤርትራ፣ ሱዳን፣ ግብጺ፣ ጊኒ፣ ሴራሊዮን፣ ማሊን ጁቡቲን ክሳብ ሕጂ ብዙሓት ኣዋልድን ደቂ-ኣነስትዮን ይኽንሸባ እየን። ይኹን እምበር ምኽንሻብ ኣዋልድ ኣብ ናይ ኤስያ፣ ኣብ ሃገራት ከፊል ደሴት ዓረብን ናይ ኩርዲ ዓድታትን እውን ይፍጸም እዩ። 

ኣብ ሓደ ሓደ ናይ እስላም ሃገራት ምኽንሻብ ኣዋልድ ይትግበር እዩ። ይኹን ኣምበር ኣብ ኩለን ሃገራት ኣይኮነን ዝትግበር፣ እቲ ናይ ስዑዲ ዓረብያ ምሳሌ ከም ዘርእየና። 

ኣብ ልዕሊኡ እውን ምኽንሻብ ኣዋልድ ኣብ ብዙሓት ሃገራት ይጎድል ኣሎ። እዋናዊ ጸብጻባት ከም ዘርእየና (2015/2016) ኣብ ቡዙሓት ሃገራት ቁጽሪ ዝተኸንሸባ ኣዋልድ እንዳወሓደ ኸም ዝኸይድ ዘሎ እዩ። እዚ ማለት ድማ ብተዛማዲ  ዝኽንሸባ ኣዋልድ ይውሕዳ ኸም ዘለዋ እዩ።

ናይ ምኽንሻብ ብዝሒ: 

ምንጪ: Integra

ኣብ መብዛሕትኤን ሃገራት ኣፍሪቃን ከምኡ ድማ ኣብ ስዊዘርላንድን ንኣዋልድ ምኽንሻብ ክልኩል እዩ። ብዛዕባ ሕጋዊ ኩነታት ሓበሬታ ርኸቡ።

ብዛዕባ ምኽንሻብ ኣዋልድ ክትዛረቡ ትደልዩ ዲኹም? ንስኽን ባዕልኽን ግዳይ ናይ ምኽንሻብ ዲኽን? ንሓበሬታትን ምኽርን ምሳና ተራኸቡ።

ብዛዕባ ምኽንሻብ ኣዋልድ ዝፍጸመለን ሃገራት ዝምልከት ተወሳኺ ሓበሬታ ኣብቲ ናትና መርበብ ሓበሬታ ሰብ ሙያ ይርከብ። 

ምኽንሻብ ናይ ኣዋልድ ዘተግብር መሰል ናይ ደቂ-ሰባት ዝግህስን ብፍላይ ድማ ንደቂ-ኣነስትዮ ኣዋልድን ካብ ዓመጽ ናይ ምክልኻል መሰልን ይኽልክል። ሃገራት ድማ ንደቂ-ኣነስትዮን ኣዋልድን ካብ ምኽንሻብ ኣዋልድ ክከላኸለለን ሓገዝ ክህበንን ግዴታ ኣለዎን።    ኣብ ስዊዘርላንድ  እገዳ ንምኽንሻብ ኣዋልድ ኣብ ናይ ሕጊ መቕጻዕቲ ጽሑፍ ዓንቐጽ 124 ሰፊሩ ኣሎ። እቲ ሕጊ።

በዚ ሕጊ ዝቕጽዑ እቶም ከንሸብቲ ጥራሕ ዘይኮኑ ንጓል ክትኽንሽብ ዝፈቐዱ ወለዲን ወይ ድማ ኣዝማድን እውን  እዮም። ከምኡውን ነዚ ምኽንሻብ ኣብ ወጻኢ ሃገር ከም ኽፍጸም ዝገበረ ወይ ድማ ንኽፍጸም ዝሓገዘ ይቕጻዕ እዩ።
ነዚ እገዳ ዝጠሓሰ ብናይ ማእሰርቲ ወይ ድማ ብገንዘብ ይቕጻዕ። እዚ ንኹሉ ዓይነታት ምኽንሻብ ይምልከትን  እዚ ማለት ድማ ነቲ 1ይ ዓይነት እውን (ብኽፋል ሱና ተባሂሉ ዝስመ)።

ወልዲ ንጓሎም ናይ ምክልኻል ሓላፍነት ኣለዎም። ነዚ ዘለዎም ሓላፍነት ዘየማልኡ እንተ ኾይኖም እተን ዝምልከተን በዓል-ስልጣናት ከም እኒ  ሓለዋ ቆልዑ (ኪንደር-ሹትዝ-በሆርደ) ኣብቲ ጉዳይ ይኣትዉ።  
ሰበ-ስልጣናት ኣብ ስዊዘርላንድ ንግዳያት ምኽርን ሓገዝን ይህባን፣ ብፍላይ ሕክምናዊ፣ ስነ ኣእምሮኣዊ፣ ከምኡ ድማ ሕጋዊ ሓገዝ።

ምኽንሻብ ኣዋልድ ኣብ ስዊዘርላንድ ሓደ ካብ ናይ ዑቕባ ምኽንያታት እዩ፣ እዚ ዝኸውን ግን እታ መበቆል ሃገር ካብ ምኽንሻብ ኣዋልድ ምንም ምክልኻል ዝይትገብር እንተ ኾይና እዩ።
ኣብ ስዊዘርላንድን ዓለም ለኻዊን እንታይ እገዳ፣ መሰልን ሕግታት ኸም ዘለዉን፣ ኣብ መቦቖል-ዓዲ እንታይ ኸም ዝርከብን፣ ኣብ ናትና መርበብ ሓበሬታ ኣብ «መሰልን ሕግን» ዝብል ኽትረኽቡ ትኽእሉ።

ኣባል ፓርላማ ሲሞኔታ ሶማሩጋ ዝሃበቶ መግለጺ: «ናይ ደቀንስትዮ ብልዕቲ ምቑራጽ ኣብ ስዊዘርላንድ ክልኩል እዩ።»